Wszystkie czasy Angielski – Notatki podstawa programowa 25/26
Czujesz się zagubiony w gąszczu 12 angielskich czasów? Słysząc nazwy typu Past Perfect Continuous masz ochotę uciec? Spokojnie, to najczęstszy problem, ale mamy dla Ciebie dobrą wiadomość: system angielskich czasów jest prostszy i bardziej logiczny, niż myślisz!
Kluczowa zasada (SUPER WAŻNE): Dwa elementy = jeden czas
Większość uczących się postrzega 12 czasów jako 12 zupełnie niezależnych bytów i próbuje wkuć 12 różnych regułek. To błąd! Prawda jest taka, że każdy angielski czas to matematycznie prosta kombinacja dwóch elementów.
Aby zrozumieć jakikolwiek czas angielski, musisz go rozłożyć na dwa logiczne składniki:
- OKRES (TIME): Określa ogólnie, kiedy czynność ma miejsce.
- Past (Przeszłość)
- Present (Teraźniejszość)
- Future (Przyszłość)
- CHARAKTER CZYNNOŚCI (ASPECT): Określa jak patrzymy na czynność – jej „smak” lub „naturę”.
- Simple (Prosty): Czynność jako fakt.
- Continuous (Ciągły): Czynność jako trwający proces.
- Perfect (Dopełniony): Czynność zakończona, ale związana z innym momentem.
- Perfect Continuous (Dopełniony Ciągły): Czynność trwała do pewnego momentu.
Każdy z 3 Okresów połączony z jednym z 4 Charakterów Czynności daje nam dokładnie 12 czasów, np.:
$$\text{Present (Okres)} + \text{Continuous (Charakter)} = \text{Present Continuous}$$
Zrozumienie tej kombinacji to 80% sukcesu!
Koniec z wkuwaniem!
W tym artykule nie będziemy wkuwać regułek ani tabel. Pokażę Ci logiczny system, dzięki któremu Twoja intuicja gramatyczna zacznie działać, a Ty będziesz instynktownie wiedzieć, którego czasu użyć.
Pamiętaj: każdy z 12 czasów omówimy w osobnej, wyczerpującej sekcji. Zaczynamy od logicznego podziału!
CZASY TERAŹNIEJSZE (THE PRESENT TENSES)
Czas Present Simple (Teraźniejszy Prosty)
Present Simple to nasz pierwszy czas i fundamentalny element angielskiej gramatyki. Jest on najprostszy, ponieważ opisuje czynności w ich najbardziej podstawowej, faktograficznej formie.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje fakty, nawyki i stałe sytuacje. To, co dzieje się regularnie lub jest zawsze prawdą. Mówiąc krótko: jest to czas rutyny i faktów.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Rutyna i Zwyczaje: Czynności, które powtarzają się z jakąś regularnością.
- I drink coffee every morning. (Piję kawę każdego ranka.)
- Prawdy Ogólne i Prawa Natury: Informacje, które są niezmienne.
- The Earth goes around the Sun. (Ziemia krąży wokół Słońca.)
- Harmonogramy i Plany Zajęć: Stałe plany, rozkłady jazdy czy godziny otwarcia.
- The train leaves at 8 AM. (Pociąg odjeżdża o 8 rano.)
- Uczucia i Stany (z czasownikami statycznymi): Dotyczy to czasowników opisujących stan, a nie akcję (tzw. Stative Verbs), np. love, hate, know, believe, understand.
- I love pizza. (Kocham pizzę.)
Jak go zbudować? (Budowa)
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + czasownik w I formie (+ końcówka -s/-es w 3 os. l.poj. – he, she, it) | She works in a hospital. |
| Przeczenie | Podmiot + do/does + not + czasownik w I formie | They don’t like spicy food. |
| Pytanie | Do/Does + podmiot + czasownik w I formie? | Do you play the guitar? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa te często wskazują, że czynność ma charakter nawykowy:
- always, usually, often, sometimes, never, every day, on Mondays.
Na co uważać? ⚠️
Pamiętaj o dodaniu końcówki -s do czasownika przy he, she, it! To absolutnie najczęstszy błąd w tym czasie.
- He speak English. ❌
- He speaks English. ✅
Rozdział 2: Czas Present Continuous (Teraźniejszy Ciągły)
Present Continuous jest przeciwieństwem Present Simple pod względem aspektu. O ile Present Simple opisuje fakt, o tyle Present Continuous skupia się na trwaniu czynności.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynności, które są w toku – dziejące się dokładnie teraz lub mające charakter tymczasowej sytuacji rozgrywającej się wokół teraźniejszości. W skrócie: jest to czas procesu i tymczasowości.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Czynności Dziejące się w Momencie Mówienia: Coś, co robisz w tej sekundzie.
- I am talking on the phone right now. (Właśnie teraz rozmawiam przez telefon.)
- Sytuacje Tymczasowe („W okolicy Teraźniejszości”): Coś, co jest w trakcie realizacji, ale niekoniecznie teraz, lecz np. dzisiaj, w tym tygodniu.
- She is learning to drive. (Ona uczy się jeździć samochodem – to proces, nie jednorazowa akcja.)
- Pewne Plany na Najbliższą Przyszłość: Zarezerwowane, ustalone i pewne plany, często z określeniem czasu.
- We are meeting friends tomorrow. (Spotykamy się z przyjaciółmi jutro.)
- Irytujące, Powtarzające Się Nawyki: Używane zawsze ze słowem always i wyraża frustrację.
- He is always losing his keys! (On wiecznie gubi klucze!)
Jak go zbudować? (Budowa)
Present Continuous jest łatwo rozpoznawalny, ponieważ wymaga dwóch elementów: czasownika to be oraz czasownika głównego z końcówką -ing.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + am/is/are + czasownik z końcówką -ing | Look! It is snowing! (Patrz! Pada śnieg!) |
| Przeczenie | Podmiot + am/is/are + not + czasownik z -ing | I*’m not working** this week.* (Nie pracuję w tym tygodniu.) |
| Pytanie | Am/Is/Are + podmiot + czasownik z -ing? | Why are you crying? (Dlaczego płaczesz?) |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty wskazujące na trwający lub tymczasowy proces:
- now, right now, at the moment, today, this week, currently, look!, listen!
Na co uważać? ⚠️
Nie używaj tego czasu z czasownikami opisującymi stany (Stative Verbs). Czasowniki te opisują uczucia, wiedzę, posiadanie, stany umysłu i zazwyczaj nie mogą trwać, lecz są stałe (np. know, believe, want, need, understand, like, seem, own).
- I am knowing the answer. ❌
- I know the answer. ✅ (Używamy Present Simple)
Rozdział 3: Czas Present Perfect (Teraźniejszy Perfekcyjny)
Present Perfect jest często mylony z Past Simple, ale zrozumienie jego funkcji jest kluczowe. Jak sama nazwa wskazuje (Present – teraźniejszy, Perfect – dopełniony), jest to czas, który łączy przeszłość z teraźniejszością.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas jest pomostem między przeszłością a teraźniejszością. Opisuje czynności, które wydarzyły się w przeszłości, ale ich skutek, rezultat lub konsekwencja jest widoczna, istotna lub aktualna w tej chwili.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Niejasna Przeszłość z Aktualnym Skutkiem: Czynności, które miały miejsce w bliżej nieokreślonej przeszłości, ale ich rezultat ma znaczenie teraz.
- I have lost my wallet. (Zgubiłem portfel, a teraz go nie mam. Rezultat jest istotny.)
- Doświadczenia Życiowe: Opis, co wydarzyło się w życiu do chwili obecnej. Często używane ze słowami ever (kiedykolwiek) i never (nigdy).
- I have been to Spain twice. (Byłem w Hiszpanii dwa razy – to moje dotychczasowe doświadczenie życiowe.)
- Czynności Trwające od Przeszłości do Teraz: Czynności lub stany, które zaczęły się w przeszłości i trwają do chwili mówienia. Używamy tu określeń for (przez, od) i since (od).
- She has lived here for 10 years. (Mieszka tu od 10 lat i nadal mieszka.)
- Czynności Niedawno Zakończone: Często z użyciem słowa just (właśnie, dopiero co).
- I have just finished my lunch.
Jak go zbudować? (Budowa)
Kluczowym elementem Present Perfect jest czasownik posiłkowy to have w formie teraźniejszej oraz III forma czasownika.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + have/has + czasownik w III formie (Past Participle) | He has finished his homework. (I teraz jest wolny). |
| Przeczenie | Podmiot + have/has + not + czasownik w III formie | They haven’t seen that movie yet. |
| Pytanie | Have/Has + podmiot + czasownik w III formie? | Have you ever eaten sushi? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa te sygnalizują związek z teraźniejszością lub nieokreśloną przeszłość:
- for, since, already (już), yet (jeszcze/już – w pytaniach i przeczeniach), just, ever, never, so far, lately.
Na co uważać? ⚠️
Nigdy nie używaj Present Perfect z konkretnym określeniem czasu w przeszłości!
Jeśli podajesz dokładną datę, godzinę, dzień (np. yesterday, last week, in 2010, three hours ago), musisz użyć Past Simple.
- I have lost my keys yesterday. ❌
- I lost my keys yesterday. ✅
- I have lost my keys. ✅ (Nie wiadomo kiedy, ale teraz ich nie mam.)
Rozdział 4: Czas Present Perfect Continuous (Teraźniejszy Perfekcyjny Ciągły)
Present Perfect Continuous to ostatni z czasów teraźniejszych i zarazem najbardziej złożony, ponieważ łączy w sobie aspekt Perfect (zakończony, mający związek) z aspektem Continuous (trwający).
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która zaczęła się w przeszłości i trwała nieprzerwanie do chwili obecnej (lub właśnie się skończyła). Kluczowy jest tu element podkreślenia długości trwania tej czynności oraz jej aktualny rezultat.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Podkreślenie Czasu Trwania: Gdy chcemy zaakcentować, jak długo dana czynność już trwa (od przeszłości aż do teraz).
- I have been waiting for you for two hours! (Czekam na ciebie od dwóch godzin – i nadal czekam/właśnie skończyłem czekać, co jest ważne teraz).
- Czynność Zakończona z Widocznymi Skutkami: Gdy czynność zakończyła się bardzo niedawno, ale jej ślady, skutki lub rezultat są widoczne w teraźniejszości. Pytamy o przyczynę aktualnego stanu.
- Why are you wet? – I have been walking in the rain. (Dlaczego jesteś mokry? – Chodziłem w deszczu. Czynność się skończyła, ale rezultat (mokre ubranie) jest widoczny.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Konstrukcja wymaga wszystkich trzech elementów: to have (dopepełnienie), been (trwanie) i -ing (ciągłość).
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + have/has + been + czasownik z końcówką -ing | She has been studying all night. (Dlatego jest zmęczona). |
| Przeczenie | Podmiot + have/has + not + been + czasownik z -ing | It hasn’t been raining much lately. |
| Pytanie | Have/Has + podmiot + been + czasownik z -ing? | How long have you been learning English? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa te podkreślają czas trwania od przeszłości:
- for, since, all day, the whole week, lately, recently.
Na co uważać? ⚠️
Podobnie jak Present Continuous, nie używamy tego czasu z czasownikami statycznymi (Stative Verbs), które opisują stany, a nie akcje (know, understand, own, like, need).
- Zamiast tego, w kontekście czasu trwania do teraz, należy użyć Present Perfect Simple.
- I have been knowing him for ten years. ❌
- I have known him for ten years. ✅ (Mimo trwania, używamy Simple).
Dobrze! Przechodzimy do kolejnej sekcji, która poświęcona jest czasom przeszłym. Zacznijmy od fundamentu, czyli Past Simple.
CZASY PRZESZŁE (THE PAST TENSES)
Rozdział 5: Czas Past Simple (Przeszły Prosty)
Past Simple to podstawowy czas przeszły w języku angielskim. Jest on odpowiednikiem polskiego czasu przeszłego dokonanego i niedokonanego (np. robiłem/zrobiłem).
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje zakończone czynności lub wydarzenia w przeszłości, które miały miejsce w określonym czasie. Skupia się na fakcie, że coś się wydarzyło i już się skończyło.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Zakończone Czynności w Określonym Czasie: Najczęściej używany do mówienia o zdarzeniach, które miały konkretny moment w przeszłości.
- I went to the cinema yesterday. (Poszedłem do kina wczoraj.)
- Seria Zakończonych Czynności: Opisywanie kolejnych wydarzeń, które miały miejsce jedno po drugim.
- She woke up, ate breakfast, and left for work. (Obudziła się, zjadła śniadanie i wyszła do pracy.)
- Zwyczaje i Nawyki w Przeszłości: Czynności, które były regularne, ale już się zakończyły.
- When I was a child, I often played with my toys. (Kiedy byłem dzieckiem, często bawiłem się swoimi zabawkami.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Past Simple zależy od rodzaju czasownika: czy jest on regularny, czy nieregularny.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + czasownik w II formie (Past Simple) | I played football last week. (Czasownik regularny: -ed) |
| She saw him yesterday. (Czasownik nieregularny: II forma) | ||
| Przeczenie | Podmiot + did + not + czasownik w I formie | They didn’t visit their grandparents. |
| Pytanie | Did + podmiot + czasownik w I formie? | Did you call me an hour ago? |
Pamiętaj: Czasownik posiłkowy did (lub didn’t) „przejmuje” formę przeszłą, dlatego czasownik główny wraca do I formy!
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty jasno określające, kiedy czynność miała miejsce w przeszłości:
- yesterday, last week/month/year, an hour/day/year ago, in 2005, when I was young, on Monday.
Na co uważać? ⚠️
- Czasowniki Nieregularne: To pułapka Past Simple! Musisz nauczyć się II form nieregularnych czasowników na pamięć. Jest to fundamentalna umiejętność.
- „Did” w pytaniach i przeczeniach: Po did (lub didn’t) zawsze używaj I formy czasownika, nigdy II!
- Did you went? ❌
- Did you go? ✅
Super! Kontynuujemy z czasami przeszłymi, przechodząc do aspektu ciągłego.
Rozdział 6: Czas Past Continuous (Przeszły Ciągły)
Past Continuous to czas, który, podobnie jak Present Continuous, skupia się na trwaniu czynności, ale tym razem umieszcza ją w przeszłości.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynności, które trwały w określonym momencie w przeszłości. Podkreśla, że akcja była w toku, nie została zakończona, gdy działo się coś innego lub gdy po prostu o niej mówimy.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Czynności Trwające w Konkretnym Momencie w Przeszłości: Gdy podajemy dokładny czas, o której coś się działo.
- At 7 PM yesterday, I was eating dinner. (Wczoraj o 19:00 jadłem kolację – czynność była w toku.)
- Dwie Czynności Trwające Jednocześnie w Przeszłości: Opisujemy dwie równoległe akcje.
- While I was reading, my sister was watching TV. (Podczas gdy ja czytałem, moja siostra oglądała telewizję.)
- Czynność Dłuższa Przerwana Krótszą (Past Simple): Opisujemy, jak dłuższa czynność (Past Continuous) została nagle przerwana przez krótszą, jednorazową czynność (Past Simple).
- I was walking in the park when I saw my old friend. (Szedłem parkiem, kiedy zobaczyłem mojego starego przyjaciela.)
- Opisywanie Tła Historii: Tworzenie nastroju i opisu sytuacji w przeszłości.
- The sun was shining, and birds were singing. (Słońce świeciło, a ptaki śpiewały.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Past Continuous ma bardzo podobną budowę do Present Continuous, ale używamy przeszłych form czasownika to be (czyli was/were).
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + was/were + czasownik z końcówką -ing | They were playing football at 3 PM. |
| Przeczenie | Podmiot + was/were + not + czasownik z -ing | She wasn’t sleeping when I called. |
| Pytanie | Was/Were + podmiot + czasownik z -ing? | What were you doing last night? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które często wskazują na trwanie czynności w przeszłości:
- while, when, as, at 5 o’clock yesterday, all morning/day/night, from 2 to 4 PM.
Na co uważać? ⚠️
- „Was” vs. „Were”: Pamiętaj o prawidłowym użyciu form was (dla I, he, she, it) i were (dla you, we, they).
- Czasowniki Statyczne: Podobnie jak w Present Continuous, nie używamy Past Continuous z czasownikami opisującymi stany (np. know, love, understand).
- I was knowing the answer. ❌
- I knew the answer. ✅ (Używamy Past Simple)
Rozdział 7: Czas Past Perfect (Przeszły Perfekcyjny)
Past Perfect to czas, który, podobnie jak Present Perfect, działa jako „pomost”, ale tym razem łączy dwie czynności w przeszłości, wskazując, która z nich wydarzyła się wcześniej. Jest to klucz do opowiadania o sekwencji przeszłych wydarzeń.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która została zakończona przed inną czynnością lub konkretnym momentem w przeszłości. Wskazuje na „przeszłość przeszłości” – czyli coś, co wydarzyło się wcześniej niż inne wydarzenie, o którym mówimy.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Czynność Wcześniejsza w Stosunku do Innej Czynności w Przeszłości: Jest to główne zastosowanie. Używamy Past Perfect, aby pokazać, że jedna akcja (ta w Past Perfect) nastąpiła przed drugą akcją (ta w Past Simple).
- When I arrived at the station, the train had already left. (Kiedy przybyłem na stację, pociąg już odjechał. Najpierw odjechał pociąg, potem ja przybyłem.)
- Opisywanie Przyczyny Zdarzenia w Przeszłości: Wyjaśnianie, dlaczego coś się wydarzyło w przeszłości.
- He was tired because he hadn’t slept well. (Był zmęczony, ponieważ nie spał dobrze. Najpierw nie spał, potem był zmęczony.)
- Doświadczenia do Określonego Punktu w Przeszłości: Coś, co wydarzyło się (lub nie) do pewnego momentu w przeszłości.
- By the time he was 30, he had visited 20 countries. (Zanim skończył 30 lat, odwiedził 20 krajów.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Past Perfect jest bardzo prosta i regularna: zawsze potrzebujemy czasownika posiłkowego had oraz III formy czasownika.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + had + czasownik w III formie (Past Participle) | She had finished her work before he arrived. |
| Przeczenie | Podmiot + had + not + czasownik w III formie | They hadn’t met before the party. |
| Pytanie | Had + podmiot + czasownik w III formie? | Had you ever seen a ghost before that night? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które często towarzyszą Past Perfect, podkreślając sekwencję wydarzeń:
- when, after, before, by the time, as soon as, already, never.
Na co uważać? ⚠️
- Relacja z Past Simple: Past Perfect prawie zawsze występuje w zdaniach złożonych, gdzie odnosi się do innej czynności w przeszłości (często w Past Simple). Samodzielnie użyty Past Perfect może brzmieć nienaturalnie, chyba że kontekst jest bardzo jasny.
- I had eaten breakfast. ❓ (Kiedy? Przed czym?)
- I had eaten breakfast before I left for work. ✅
- Zrozumienie Chronologii: Pamiętaj, że celem Past Perfect jest wyjaśnienie kolejności zdarzeń w przeszłości. Jeśli kolejność jest oczywista lub nie ma znaczenia, często wystarczy samo Past Simple.
- After she cooked, she ate dinner. (Tu „after” jasno określa kolejność, Past Perfect nie jest konieczny, ale jest możliwy: After she had cooked, she ate dinner.)
- She ate dinner and then she cooked. ❌ (Tu Past Perfect byłby błędny, bo gotowanie było po jedzeniu.)
Kontynuujemy naszą podróż przez czasy przeszłe. Ostatni z nich to Past Perfect Continuous, który łączy w sobie to, co „przeszło przeszłe”, z aspektem „trwającym”.
Rozdział 8: Czas Past Perfect Continuous (Przeszły Perfekcyjny Ciągły)
Past Perfect Continuous to czas, który, podobnie jak Present Perfect Continuous, podkreśla długość trwania czynności, ale umieszcza ją w „głębokiej przeszłości” – czyli przed innym wydarzeniem w przeszłości.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która zaczęła się i trwała przez pewien okres czasu w przeszłości, aż do momentu, w którym wydarzyło się coś innego w przeszłości. Podkreśla zarówno ciągłość, jak i trwanie tej wcześniejszej czynności.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Podkreślenie Czasu Trwania przed Inną Czynnością w Przeszłości: Główna funkcja to pokazanie, jak długo coś trwało, zanim nastąpiło inne zdarzenie w przeszłości.
- He had been working at the company for 10 years when he finally got a promotion. (Pracował w firmie przez 10 lat, zanim w końcu dostał awans. Akcent na ten 10-letni okres pracy przed awansem.)
- Wyjaśnianie Przyczyny Zdarzenia w Przeszłości (z naciskiem na proces): Gdy chcemy wskazać, że coś się wydarzyło w przeszłości, a jego przyczyną był trwający proces zakończony tuż przed (lub w momencie) tego wydarzenia.
- She was tired because she had been studying all night. (Była zmęczona, ponieważ uczyła się przez całą noc. Uczenie się to był proces, który doprowadził do jej zmęczenia.)
- Działania, które trwały do pewnego momentu w przeszłości i miały tam swój rezultat:
- The road was wet because it had been raining all morning. (Droga była mokra, bo padało przez cały poranek. Deszcz ustał lub przestał padać w momencie, gdy droga była mokra.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Konstrukcja Past Perfect Continuous jest stała: had + been + czasownik z końcówką -ing.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + had + been + czasownik z końcówką -ing | They had been waiting for an hour before the bus arrived. |
| Przeczenie | Podmiot + had + not + been + czasownik z -ing | I hadn’t been feeling well for a few days before I saw a doctor. |
| Pytanie | Had + podmiot + been + czasownik z -ing? | How long had you been living there when you decided to move? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które często wskazują na czas trwania przed punktem w przeszłości:
- for, since, all day/morning/week, by the time.
Na co uważać? ⚠️
- Często występuje z Past Simple: Podobnie jak Past Perfect Simple, ten czas często pojawia się w zdaniach złożonych, gdzie druga część zdania jest w Past Simple i określa moment, do którego trwała czynność.
- Czasowniki Statyczne:Nie używamy Past Perfect Continuous z czasownikami statycznymi (takimi jak know, believe, understand, love, own). W takich sytuacjach, nawet jeśli podkreślamy długość trwania, użyjemy Past Perfect Simple.
- I had been knowing her for five years when she moved. ❌
- I had known her for five years when she moved. ✅
Świetnie! Zakończyliśmy czasy przeszłe i płynnie przechodzimy do ostatniej kategorii – czasów przyszłych. Zaczynamy od ich podstawy, czyli Future Simple.
CZASY PRZYSZŁE (THE FUTURE TENSES)
Rozdział 9: Czas Future Simple (Przyszły Prosty)
Future Simple to najbardziej podstawowy sposób wyrażania przyszłości w języku angielskim. Jest on uniwersalny i używany w wielu sytuacjach, szczególnie gdy mówimy o decyzjach podjętych w chwili mówienia.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynności lub wydarzenia, które nastąpią w przyszłości, często bez wcześniejszego planowania. Jest to przyszłość postrzegana jako fakt, decyzja podjęta ad hoc (na bieżąco) lub prognoza.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Decyzje Podjęte w Momencie Mówienia: Spontaniczne decyzje lub oferty, które nie były wcześniej planowane.
- Oh, I forgot my wallet. Don’t worry, I will pay for you. (Ach, zapomniałem portfela. Nie martw się, zapłacę za ciebie – decyzja podjęta teraz.)
- Przewidywania i Prognozy: Mówienie o tym, co naszym zdaniem nastąpi w przyszłości, często oparte na opinii, a nie dowodach.
- I think it will rain tomorrow. (Myślę, że jutro będzie padać – moja opinia.)
- Obietnice, Groźby i Oferty: Wyrażanie zamiarów w odniesieniu do przyszłości.
- I will help you with your homework. (Pomogę ci z zadaniem – obietnica.)
- Prośby:
- Will you close the door, please? (Czy zamkniesz drzwi, proszę?)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Future Simple jest bardzo prosta i zawsze opiera się na czasowniku posiłkowym will (lub jego skróconej formie 'll) i I formie czasownika głównego.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + will + czasownik w I formie | I will call you later. (Zadzwonię do ciebie później.) |
| Przeczenie | Podmiot + will + not (won’t) + czasownik w I formie | She won’t be home tonight. (Nie będzie jej w domu dziś wieczorem.) |
| Pytanie | Will + podmiot + czasownik w I formie? | Will you help me move this box? (Pomożesz mi przesunąć to pudło?) |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty jasno wskazujące na przyszłość:
- tomorrow, next week/month/year, soon, in an hour, I think, I believe, probably, perhaps.
Na co uważać? ⚠️
- „Will” vs. „Going to”: Future Simple (will) to głównie spontaniczne decyzje i prognozy oparte na opinii. Jeśli mówimy o planach, które podjęliśmy wcześniej, lub o prognozach opartych na widocznych dowodach, zazwyczaj używamy konstrukcji be going to.
- Look at those dark clouds! It’s going to rain. (Patrz na te ciemne chmury! Będzie padać – prognoza oparta na dowodach.)
- I will go to the party. (Decyzja podjęta teraz.)
- I am going to go to the party. (Mam taki plan, decyzja podjęta wcześniej.)
- W zdaniach podrzędnych czasowych: Po spójnikach czasu takich jak when, as soon as, after, before, until nie używamy will/won’t. Zamiast tego stosujemy Present Simple.
- I will call you when I will arrive. ❌
- I will call you when I arrive. ✅
Kontynuujemy z czasami przyszłymi, przechodząc do aspektu ciągłego, który pozwala nam opisać procesy odbywające się w konkretnym momencie przyszłości.
Rozdział 10: Czas Future Continuous (Przyszły Ciągły)
Future Continuous to czas, który pozwala nam mówić o czynnościach, które będą trwały w określonym punkcie lub okresie w przyszłości. Myślimy o tym, co będzie się działo wtedy.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która będzie w toku, będzie trwała w konkretnym momencie w przyszłości. Możemy myśleć o nim jako o „snapshocie” (zdjęciu migawkowym) przyszłości – co będzie się działo, gdy nadejdzie ten moment.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Czynności Trwające w Określonym Momencie w Przyszłości: Główna funkcja, gdy chcemy powiedzieć, co będzie się działo w konkretnym punkcie w przyszłości.
- At 10 AM tomorrow, I will be flying to London. (Jutro o 10:00 będę leciał do Londynu – czynność będzie trwała.)
- Dwie Czynności Trwające Jednocześnie w Przyszłości: Opisywanie dwóch równoległych akcji, które będą się odbywać jednocześnie.
- While I will be working, my kids will be playing in the garden. (Podczas gdy ja będę pracował, moje dzieci będą bawiły się w ogrodzie.)
- Łagodne Pytania o Plany (bez nacisku na „Czy zrobisz to dla mnie?”): Zamiast pytać Will you come with me? (co jest prośbą o decyzję), możemy zapytać Will you be coming with me? (Co będziesz robił, a przy okazji, czy to obejmuje przyjście ze mną?). Jest to bardziej uprzejme i mniej nachalne.
- Will you be using the car tomorrow? (Czy będziesz używał samochodu jutro? – Chodzi o to, czy będzie w użyciu, nie o prośbę, by go nie używać.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Future Continuous jest prosta i regularna, zawsze opiera się na will be i czasowniku z końcówką -ing.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + will be + czasownik z końcówką -ing | This time next year, I will be living in Paris. |
| Przeczenie | Podmiot + will not be (won’t be) + czasownik z -ing | Don’t call me at 8 PM, I won’t be sleeping yet. |
| Pytanie | Will + podmiot + be + czasownik z -ing? | What will you be doing this evening? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które często wskazują na konkretny moment lub okres w przyszłości:
- at this time tomorrow, this time next week, at 5 PM tomorrow, while, when (w głównej części zdania).
Na co uważać? ⚠️
- Czasowniki Statyczne: Podobnie jak w przypadku innych czasów Continuous, nie używamy Future Continuous z czasownikami statycznymi (know, believe, want, need).
- „When” w zdaniach podrzędnych: Podobnie jak w Future Simple, po spójnikach czasu (when, while, as soon as, after, before, until) nie używamy will/won’t. Zamiast tego stosujemy Present Simple lub Present Continuous.
- When you will arrive, I will be cooking. ❌
- When you arrive, I will be cooking. ✅
Świetnie! Kontynuujemy z czasami przyszłymi, przechodząc do Future Perfect, który wprowadza koncepcję „zakończenia przed czymś” w kontekście przyszłości.
Rozdział 11: Czas Future Perfect (Przyszły Perfekcyjny)
Future Perfect to czas, który pozwala nam spojrzeć w przyszłość i wyobrazić sobie, że coś będzie już zakończone przed pewnym, przyszłym punktem w czasie. Myślimy o tym, co zostanie wykonane do wtedy.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która zostanie ukończona przed innym określonym momentem lub inną czynnością w przyszłości. Podkreśla rezultat lub fakt zakończenia akcji do jakiegoś punktu w przyszłości.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Czynności Zakończone Przed Punktem w Przyszłości: Główne zastosowanie – mówimy o czymś, co będzie już za nami, zanim nadejdzie określony moment w przyszłości.
- By next year, I will have graduated from university. (Do przyszłego roku ukończę studia. Czynność ukończenia nastąpi przed przyszłym rokiem.)
- By the time you arrive, I will have cooked dinner. (Zanim przyjedziesz, ugotuję kolację. Gotowanie skończy się przed twoim przyjazdem.)
- Ocena Czasu Trwania do Punktu w Przyszłości (nieformalnie): Choć do podkreślania czasu trwania jest Future Perfect Continuous, Future Perfect Simple jest czasem używany w podobnym kontekście, gdy skupiamy się na zakończeniu, a nie procesie.
- In June, I will have been here for 5 years. (W czerwcu minie 5 lat, odkąd tu jestem. Akcent na fakt, że 5 lat zostanie dopełnionych w czerwcu.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Future Perfect jest stała: will + have + czasownik w III formie.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + will have + czasownik w III formie (Past Participle) | He will have finished his report by Friday. |
| Przeczenie | Podmiot + will not have (won’t have) + czasownik w III formie | They won’t have completed the project before the deadline. |
| Pytanie | Will + podmiot + have + czasownik w III formie? | Will you have found a new job by next month? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które jasno określają punkt w przyszłości, przed którym czynność zostanie zakończona:
- by (do, przed), by then, by the time, before (w odniesieniu do przyszłości).
Na co uważać? ⚠️
- „By” jest kluczowe: W Future Perfect często pojawia się słowo by, które wskazuje na „do tego czasu” lub „przed tym czasem”. Pomaga to odróżnić ten czas od innych czasów przyszłych.
- W zdaniach podrzędnych czasowych: Podobnie jak we wszystkich innych czasach przyszłych, po spójnikach czasu (when, by the time, as soon as, after, before, until) nie używamy will/won’t. Zamiast tego stosujemy Present Simple.
- By the time he will arrive, I will have left. ❌
- By the time he arrives, I will have left. ✅
Świetnie! Docieramy do ostatniego z 12 czasów, czyli Future Perfect Continuous, który jest najbardziej rozbudowany, ale logicznie kontynuuje naszą ideę łączenia czasu i aspektu.
Rozdział 12: Czas Future Perfect Continuous (Przyszły Perfekcyjny Ciągły)
Future Perfect Continuous to czas, który pozwala nam spojrzeć w przyszłość i opisać, jak długo jakaś czynność będzie trwała, zanim nadejdzie pewien punkt w przyszłości. Skupia się na procesie i jego długości do określonego momentu.
Kluczowa Idea 💡
Ten czas opisuje czynność, która będzie w toku przez pewien okres czasu i zostanie zakończona (lub będzie trwała) w danym punkcie w przyszłości. Podkreśla ciągłość i czas trwania tej czynności, a nie tylko jej rezultat.
Kiedy go używamy? (Zastosowanie)
- Podkreślenie Czasu Trwania do Punktu w Przyszłości: Główne zastosowanie – mówimy o tym, jak długo jakaś czynność będzie trwała aż do konkretnego momentu w przyszłości.
- By next year, I will have been studying English for 10 years. (Do przyszłego roku minie 10 lat, jak będę uczył się angielskiego. Akcent na ten 10-letni proces nauki.)
- By 5 PM, she will have been working for eight hours straight. (Do 17:00 będzie pracowała przez osiem godzin bez przerwy. Podkreślamy ciągłość i długość pracy.)
- Wyjaśnianie Przyczyny Przyszłego Stanu (z naciskiem na proces): Gdy chcemy wskazać, że coś wydarzy się w przyszłości, a jego przyczyną będzie trwający proces zakończony tuż przed (lub w momencie) tego przyszłego wydarzenia.
- When you finally arrive, I will have been waiting for hours! (Kiedy w końcu przyjedziesz, będę czekał od godzin! Podkreślenie frustracji z powodu długiego czekania.)
Jak go zbudować? (Budowa)
Budowa Future Perfect Continuous jest najbardziej rozbudowana: will + have + been + czasownik z końcówką -ing.
| Forma | Struktura | Kluczowe Przykłady ✅ |
| Twierdzenie | Podmiot + will have been + czasownik z końcówką -ing | In July, we will have been living here for two years. |
| Przeczenie | Podmiot + will not have been (won’t have been) + czasownik z -ing | By the time he retires, he won’t have been traveling much. |
| Pytanie | Will + podmiot + have been + czasownik z -ing? | How long will you have been driving when you reach your destination? |
Typowe Określenia Czasu 🗓️
Słowa i zwroty, które wskazują na czas trwania do punktu w przyszłości:
- for, since (rzadziej), all day/morning/week, by next month/year, by the time.
Na co uważać? ⚠️
- Złożoność i rzadkie użycie: Jest to najrzadziej używany czas w mowie potocznej ze względu na swoją złożoność. Często można go zastąpić Future Perfect Simple, jeśli nacisk nie jest ściśle na długość trwania procesu, a na jego zakończenie.
- By next year, I will have studied English for 10 years. (Poprawnie, akcent na fakt ukończenia 10 lat nauki.)
- By next year, I will have been studying English for 10 years. (Bardziej akcentuje proces nauki i jego ciągłość przez ten okres.)
- Czasowniki Statyczne: Jak we wszystkich czasach Continuous, nie używamy Future Perfect Continuous z czasownikami statycznymi (know, believe, understand, own). W ich przypadku użyjemy Future Perfect Simple.
- By 2025, I will have been knowing her for 20 years. ❌
- By 2025, I will have known her for 20 years. ✅
Gratulacje! Przeszedłeś przez wszystkie 12 czasów angielskich! Teraz, kiedy masz już solidne podstawy budowy i zastosowania każdego z nich, pora na podsumowanie i ugruntowanie tej wiedzy.
